Bydgoskie wodociągi od wielu lat wyznaczają standardy w szeroko pojętym obszarze ochrony środowiska i walki ze skutkami zmian klimatycznych. Dla wielu miast w Polsce jesteśmy źródłem dobrych praktyk, a filozofia „miasta gąbki” którą realizujemy konsekwentnie na przestrzeni ostatnich lat, jest zaliczana do pionierskich.
Uznanie za kompleksowość
W 2023 roku zakończyliśmy realizację projektu pn. „Budowa i przebudowa kanalizacji deszczowej i dostosowanie sieci kanalizacji deszczowej do zmian klimatycznych na terenie miasta Bydgoszczy”. Ten projekt w konkursie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej bydgoski projekt – z uwagi na kompleksowość i innowacyjność rozwiązań – uzyskał najwyższe dofinansowanie spośród siedmiu zaakceptowanych wtedy wniosków. Wypełniał on w 100% cele strategiczne Unii Europejskiej i rządu polskiego w obszarze przeciwdziałania zmianom klimatycznym i uczynienia miast odpornymi na te zmiany.
Głównym celem przedsięwzięcia było zabezpieczenie miasta przed skutkami deszczy nawalnych oraz zagospodarowanie dużej ilości wód opadowych i roztopowych.
Efektem wszystkich zrealizowanych działań jest minimalizacja podtopień budynków i zalewania ulic, a także retencja i maksymalne wykorzystanie wody opadowej na terenie miasta.
Bydgoska filozofia „miasta gąbki” to nowe spojrzenie na tkankę miejską – to zerwanie z dotychczasową filozofią odprowadzania całości wód opadowych i roztopowych do rzek.
Dlaczego to tak innowacyjny projekt?
W wyniku zmian klimatycznych nasila się częstotliwość występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych – krótkotrwałych, ale intensywnych deszczy, których nie jest w stanie odebrać istniejąca sieć kanalizacyjna. Z drugiej strony zmiany klimatyczne powodują długie okresy suszy. W Bydgoszczy, jak w większości dużych miast w Polsce, główny powód zalań i podtopień to nadmierne uszczelnianie powierzchni biologicznie czynnych – zwłaszcza poprzez ich betonowanie i asfaltowanie. Woda, zamiast wsiąkać w grunt, spływa strumieniami po ulicach, by jak najszybciej odpłynąć z miasta i trafić do rzeki – w skali naszego kraju retencjonowanych jest tylko 7% wody deszczowej!
Problem zmian klimatycznych dostrzegany jest już przez mieszkańców całej Europy. Tylko w ciągu ostatnich miesięcy do błyskawicznych powodzi dochodziło m.in. w Hiszpanii, Niemczech, Wielkiej Brytanii czy we Włoszech. Spowodowały one nie tylko gigantyczne szkody ale pochłonęły też wiele ofiar śmiertelnych.
Innowacyjność bydgoskiego projektu polegała między innymi na tym, że jako jedyny w kraju (i nieliczny w Europie) rozwiązuje problem funkcjonowania systemu kanalizacji deszczowej i gospodarowania wodami opadowymi w skali całego miasta. Projekt zakłada wykorzystanie nowoczesnej metodologii obliczeń z udziałem oprogramowania uwzględniającego prognozy opadów do roku 2050 oraz możliwość sterowania retencją zbiornikową z użyciem sztucznej inteligencji. Niewątpliwie projekt zmienił filozofię traktowania wód opadowych.
Najskuteczniejszym rozwiązaniem nie jest już budowa nowych, coraz większych kanałów odprowadzających wodę deszczową, ale modernizacja kanałów już istniejących oraz budowa zbiorników retencyjnych gromadzących wodę, z możliwością jej ponownego wykorzystania do nawadniania gruntów, podlewania miejskiej zieleni, a także do napełniania oczek wodnych.
Ponadto projekt zakłada edukację i zaproszenie mieszkańców do wspólnego kształtowania przestrzeni miejskiej. Każdy może wdrożyć na swojej nieruchomości rozwiązanie, które pozwolą na odciążenie kanalizacji deszczowej w mieście i zagospodarowanie wód opadowych na własnej posesji.
Czas na drugi krok
Obecnie rozpoczęliśmy drugi już projekt „Bydgoszcz zielono-niebieska. Retencja i zagospodarowanie wód opadowych lub roztopowych”, na który również otrzymaliśmy dofinansowanie ze środków unijnych. Zadania realizowane w ramach projektu, wzmocnią dotychczasowe osiągnięcia. Poprzez budowę zbiorników retencyjnych, rozwijanie obiektów małej retencji oraz wykorzystywanie wód deszczowych na potrzeby m.in. podlewania zieleni miejskiej, możliwe będzie dalsze zagospodarowanie nadmiernej ilości wód deszczowych, które pojawiać się będą w mieście w wyniku deszczy nawalnych.
Te działania zdecydowanie pozytywnie wpłyną na ochronę terenów zurbanizowanych i ich mieszkańców przed lokalnymi podtopieniami spowodowanymi nawalnymi opadami deszczu, poprawią też mikroklimat miasta i obniżą koszty utrzymania zieleni.
Te wszystkie przedsięwzięcia – na podstawie bydgoskich doświadczeń – coraz częściej podejmują samorządy i wodociągi w całej Polsce. Mogą je realizować na podstawie przygotowanych przez bydgoskie wodociągi publikacji – „Bydgoskie standardy wód opadowych” oraz „Katalog zielono-niebieskiej infrastruktury”. Opisaliśmy w nich nasze pionierskie doświadczenia w zakresie zagospodarowania wód deszczowych lub roztopowych oraz budowania świadomości mieszkańców w przedmiotowym zakresie.
