W konkursie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w 2016 r. bydgoski projekt „Budowa i przebudowa kanalizacji deszczowej i dostosowanie sieci kanalizacji deszczowej do zmian klimatycznych, na terenie miasta Bydgoszczy” – z uwagi na kompleksowość i innowacyjność rozwiązań – uzyskał najwyższe dofinansowanie spośród siedmiu zaakceptowanych wniosków. Wypełnia on w 100% cele strategiczne Unii Europejskiej i rządu polskiego w obszarze przeciwdziałania zmianom klimatycznym i uczynienia miast odpornym na te zmiany.
Na czym polega innowacyjność projektu?
- W ocenie NFOŚiGW bydgoski projekt jako jedyny w kraju rozwiązywał problemy funkcjonowania systemu kanalizacji deszczowej i gospodarowania wodami opadowymi w skali całego miasta.
- W realizacji celu, jakim jest dostosowanie kanalizacji deszczowej do obecnego i planowanego sposobu zagospodarowania terenu oraz ochrona miasta przed skutkami deszczy nawalnych oraz nadmiernej ilości wód opadowych i roztopowych Projekt zakłada wykorzystanie nowoczesnej metodologii obliczeń z udziałem oprogramowania uwzględniającego prognozy opadów do roku 2050 oraz możliwość sterowania retenecją zbiornikową z użyciem sztucznej inteligencji.
- Projekt zmienia filozofię traktowania wód opadowych – Budowa czy rozbudowa infrastruktury zapewniająca tylko odwodnienie, bez zagospodarowania wód – nie rozwiąże problemu nadmiaru wód opadowych i roztopowych i jednocześnie deficytu wody w środowisku. Najskuteczniejszym rozwiązaniem nie jest więc budowa nowych, coraz większych kanałów odprowadzających wodę deszczową, ale modernizacja kanałów już istniejących oraz budowa zbiorników gromadzących tę wodę, czyli zbiorników retencyjnych.
- Woda z kilkudziesięciu niewielkich zbiorników retencyjnych będzie wykorzystywana do nawadniania gruntów, podlewania miejskiej zieleni, a także do napełniania oczek wodnych, a tylko nadwyżki tej wody będą odprowadzane do rzeki. To koncepcja rozproszonej retencji. Z uwagi na fakt, że przy rosnącej skali opadów nawet z wykorzystaniem retencji nie jesteśmy w stanie rozwiązać wszystkich problemów podtopień miejskich, potrzebne jest nowe spojrzenie na przestrzeń miejską.
- Projekt wprowadza nową koncepcję zagospodarowania przestrzeni miejskiej – zabetonowane miasto nie ma szans wchłaniać wody, chyba, że będzie działało jak „gąbka”. Trzeba stworzyć warunki, które umożliwią maksymalizację wykorzystania wody deszczowej na terenie nieruchomości i działek oraz zminimalizowanie jej odpływu. To nowa filozofia zagospodarowania przestrzennego nowych terenów i rewitalizacji starych realizowana jest poprzez wdrażanie zielono-niebieskich rozwiązań, ograniczanie powierzchni betonowanych i asfaltowanych. Ich brak powinien zmniejszyć deficyt wody w mieście.
- Projekt inspiruje do tworzenia praktycznych rozwiązań i pomysłów w zakresie nowoczesnego zagospodarowania przestrzenią. Takie pomysły MWiK zawarł w „Katalogu zielono-niebieskich rozwiązań”. Jest to praktyczna pomoc w tworzeniu miasta-gąbki. Zawiera on 20 rozwiązań – dobrych praktyk, które pokazują, jak gromadzić wodę deszczową w mieście, na osiedlu, drogach, parkingach, a także najbliższym otoczeniu.
- Projekt zakłada edukację i zaproszenie mieszkańców do wspólnego kształtowania przestrzeni miejskiej – każdy może wdrożyć na swojej nieruchomości rozwiązanie, które w konsekwencji pozwoli na odciążenie kanalizacji deszczowej w mieście i zagospodarowanie wód opadowych we własnym zakresie.
- Promowane i wdrażane ekologiczne rozwiązania podnoszą komfort mieszkańców – sprzyjają lepszemu, zdrowszemu trybowi życia, poprawiają mikroklimat, ale przede wszystkim niwelują skutki zmian klimatycznych.
- Projekt wyzwala współpracę różnych środowisk mających wpływ na zarządzanie miejską przestrzenią i gospodarowanie wodą w mieście.
- Projekt przyszłości – projekt który będzie służył kilku pokoleniom i powinien być kontynuowany.
Podsumowując – Projekt pokazał, że Bydgoszcz myśli szerzej – nie tylko w zakresie infrastruktury technicznej, ale ma na uwadze zmianę filozofii funkcjonowania miasta. Projekt zakłada konieczność ważnej zmiany mentalnej u mieszkańców i zmianę filozofii planowania przestrzennego – nowatorskie widzenie deszczówki zakłada, że nie wszystka woda z nawalnego deszczu musi trafić do kanalizacji deszczowej. Musimy dążyć do wykorzystania jak największej ilości wody deszczowej. Musimy wszyscy zadbać o to, by nadmiar wody opadowej efektywnie zagospodarować według własnych potrzeb, bez zagrożenia dla środowiska i miasta. Projekt przewiduje więc rewitalizację istniejących terenów zielonych oraz zagospodarowanie nowych terenów zielonych z zastosowaniem retencji i wykorzystaniem tzw. stref zielono-niebieskich. Nowa koncepcja modernizacji systemu deszczowego w Bydgoszczy przygotowana przez MWiK zawiera wszystkie te nowatorskie elementy planu zagospodarowania przestrzennego.
Bydgoski projekt bazą do naśladowania – Bydgoskie Wodociągi przetarły szlak w zakresie nowatorskiego podejścia do deszczu i tematu deszczówki, począwszy od stworzenia projektu modernizacji, poprzez pozyskanie funduszy unijnych na realizację po zaproponowanie rozwiązań w zakresie zagospodarowania wód opadowych. Działając w tak kompletnym zakresie Bydgoszcz zebrała doświadczenia ważne dla firm, przed którymi stoi zadanie przejęcia deszczówki.
